Evolutie: afgeleid van het Latijnse werkwoord evolvere: ‘zich ontrollen’. Vooral de figuurlijke betekenis ‘ontwikkeling’ wordt in het Nederlands binnen verschillende contexten gebruikt. Evolutie is dus een duur woord om aan te geven dat dingen veranderen, iets waar we nu allemaal danig mee geconfronteerd worden. Maar wist je dat zelfs iets kleins en onbeduidends als een kaart uit een kaartspel ook een hele evolutie onderging om tot de vorm te komen die we nu kennen?
Waarschijnlijk ontstaan in China, onderweg gemengd met een Islamitische versie, duiken speelkaarten in de 14de eeuw voor het eerst in Europa op. Ondanks te zijn vervloekt door de Roomse kerk en de bijnaam ‘het duivels prentenboek’ te hebben vergaard, wint het kaartspel overal aan populariteit. En dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst een eeuw later, kan het zich wijd en zijd verspreiden. Er was wel nog een grote variëteit aan speelkaarten, aantallen en gebruikte symbolen.
Vrouwen
This is the Queen of Hearts from a well-known deck of 19th century playing cards. It was printed in chromolithography by Bernhard Dondorf from Germany. The deck included characters from Shakespeare’s plays as face cards. The Queen of Hearts is illustrated as Catherine de Valois (from the play (Henry V).
In de 16de eeuw ontstaat in het Franse Lyon voor het eerst een versie zoals we die nu nog steeds kennen. De eerder gebruikte ridders worden vervangen door vrouwen en de vier gestileerde symbolen van harten, schoppen, ruiten en klaveren vertegenwoordigen de maatschappelijke standen geestelijkheid, adel, kooplieden en gewone burgerij.
De figuren koning, koningin en jonker worden uiteindelijk als heer, dame en boer gemeengoed omdat hun rangorde in het spel voor iedereen duidelijk en begrijpelijk is. Eerst worden ze nog staand afgebeeld, tegen het midden van de 18de eeuw komt het dubbelbeeld in gebruik en maakt het niet meer uit hoe je de kaart in je hand houdt.
Aanvankelijk was de aas gewoon een nummerkaart die in veel kaartspellen weinig waarde vertegenwoordigde. Echter, door het toedoen van Franse revolutionairen, wordt ze gepromoveerd tot de aas waarmee de koning kan worden afgetroefd. In 1850 verschijnen in Londen de eerste kaarten met bedrukte achterzijde. De joker is een Amerikaanse uitvinding uit 1865.
Troef
Kaartspellen kunnen op verschillende manieren worden geklasseerd, al naar gelang van het doel van het spel, het aantal spelers, het belangrijkste kenmerk, enzovoort. Doorheen de tijd bevruchtten de kaartspellen elkaar en ontstonden vernieuwingen in bestaande spellen. Troef bijvoorbeeld, oorspronkelijk een apart spel met aparte kaarten, bleek zo invloedrijk dat heel wat spellen dit idee overnamen.
De eenvoudigste vorm bestaat in het ‘uitwisselen’ van kaarten door de spelers onderling of door een speler met de stock. Kaarten kunnen ook ‘uitgespeeld’ worden. Hierbij probeer je als eerste al je kaarten kwijt te raken. Je kan ze ook op je eentje ‘wegspelen’, zoals bij Patience. Andere spellen proberen ‘verlies te vermijden’. Je moet proberen bepaalde kaarten of slagen niet te halen. Het spel eindigt met een verliezer, met name diegene die de ‘strafkaart’ of de te mijden kaarten overhoudt en niet met een winnaar.
In Europa zijn vooral ‘slagenspellen’ populair. Alle spelers hebben evenveel kaarten, die ze kaart per kaart uitspelen totdat alle kaarten gevallen zijn. Wie mag beginnen, blijkt uit de regels van het spel, wie de kaarten mag oprapen ook. Dit heet een slag. Hier spelen strategie en techniek een grote rol. Geoefende spelers kunnen het spel beïnvloeden door de andere spelers te observeren, de uitgespeelde kaarten te tellen,…
Sandwich
This is the signature Pastrami Sandwich from Viage Grill.
Dit gaat niet op voor ‘gokspellen’. Hier geeft het kanselement de doorslag. Je gokt op de juiste kaart, de beste hand of op het overtuigen van anderen dat je de beste hand hebt. Al helpt enige strategie en vaardigheid uiteraard wel. Er werd al snel om bezit, om geld gespeeld. De verleiding om het toeval een beetje te helpen, groeide. Met grote regelmaat ontstond onenigheid aan de kaarttafel. Gevolg: ruzies, vechtpartijen, gerechtelijke geschillen, soms zelfs moord en doodslag. Kortom: alle goddelijke deugden werden zwaar op de proef gesteld en het ‘prentenboek van de duivel’ belandde op de brandstapel.
Iedereen gokte, kinderen en volwassenen, clerus en adel, boer en stedeling. In Engeland ruïneerde de adel zich aan de kaarttafel. Voor de aan kaarten verslaafde lord Sandwich werd een speciaal broodje – de sandwich – bedacht dat hij, met de kaarten in de andere hand, kon eten. In Frankrijk moedigde Lodewijk XIV zijn hovelingen aan om grote bedragen te verspelen. Kaartavonden, met de mogelijkheid om zich te ruïneren, kwamen in de mode. De laatste periode waarin beroepsgokkers veel geld verdienden was op de grote oceaanstomers in het begin van de 20e eeuw.
Bij VIAGE houden wij ons netjes aan de spelregels. Wij wachten vol ongeduld tot de maatschappij terug evolueert naar eentje waarin we in alle veiligheid terug gezamenlijk een gokje kunnen wagen.
